De boeken waarvoor ik gekozen heb om te bespreken zijn Turks Fruit, De
aanslag en Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan. Daarnaast wil ik ook het
dwaallicht van Willem Elsschot bespreken. Ik zal de werken eerst even
toelichten. De aanslag van Harry Mulisch gaat over Anton, een jongen die aan het
einde van de Tweede Wereldoorlog iets verschrikkelijks meemaakt. Er wordt een
Duitser vermoord en het lijk wordt voor zijn huis gelegd. De Duitsers zien de
man liggen en de gevolgen voor Anton zijn desastreus. Hij wordt getransporteerd
naar Amsterdam waar hij de rest van de oorlog uitzit. Pas dan begint het echte verhaal.
Turks Fruit van Jan Wolkers is een boek van hetzelfde soort formaat. De
hoofdpersoon in dit boek waarvan we de naam niet weten is zijn geliefde
verloren door een auto-ongeluk. Hij probeert haar te vinden en weer contact te
krijgen, maar tevergeefs. Als het hem uiteindelijk toch lukt trouwen ze en
geven ze zich over aan de liefde. Na een tijdje ligt zijn geliefde Olga in het
ziekenhuis met kanker. Hij blijft bij haar tot het einde. Het Dwaallicht van
Willem Elsschot gaat over het zoeken naar een vrouw. Onder het motto “Soms is het
zoeken beter dan het vinden” gaat Frans Laarmans met 3 Afghanen op zoek naar
Maria van Dam. Ze kunnen haar uiteindelijk niet vinden, maar het boek gaat
vooral over de speurtocht van Laarmans.
Het laatste boek, Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan, kennen we
natuurlijk al, maar om je geheugen een beetje op te frissen zal ik hem alsnog
kort toelichten. Van oude mensen, de dingen die voorbijgaan gaat over hoe een
doodgezwegen passiemoord in Nederlands-Indië een verwoestende invloed blijft
uitoefenen op de familie van de stokoude Ottilie en Takma. Het stilzwijgen van
hun overspelige relatie en de moord op Ottilies echtgenoot laten diepe sporen
na in de opeenvolgende generaties, die gevangen zitten in een onverwerkt
verleden.
Als ik alle gekozen boeken in acht neem, vallen er een paar dingen op:
Allereerst vinden er in de meeste boeken een gebeurtenis plaats die
tekenend zijn voor het vervolg van het verhaal. In ‘De Aanslag’ van Harry
Mulisch is dat de Duitser die voor het huis van de hoofdpersoon wordt
neergelegd. De Duitsers denken dat de hoofdpersoon Anton verantwoordelijk is
hiervoor. De rest van het boek beschrijft de gevolgen van deze situatie. In ‘Turks
Fruit’ worden de 2 hoofdpersonen uit elkaar getrokken door een heftig
auto-ongeluk. De ik-persoon doet er vervolgens alles aan om zijn geliefde terug
te vinden. Bij ‘Het Dwaallicht’ van Willem Ellschot is de gebeurtenis dan wel
niet spectaculair, maar wel de aanleiding tot het vervolg van het boek. De
hoofdpersoon ontmoet namelijk 3 Afghaanse mannen die hem de weg vragen. De
hoofdpersoon wilt zijn leven beteren en besluit ze meer dan ooit te helpen.
Daarnaast valt er ook wel wat te zeggen over de schrijfwijze van de boeken.
In ‘Het Dwaallicht’, ‘De Aanslag’ en ‘Turks Fruit’ vertelt de hoofdpersoon het
verhaal. Alles wat er gebeurd wordt vanuit hen beschreven. Een verschil is wel
dat bij ‘Het Dwaallicht’ en ‘De Aanslag’ de naam van de hoofdpersoon gegeven
wordt. Bij ‘Turks Fruit’ word er gesproken over een ‘ik-persoon’. Bij het boek
‘‘Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan’’ van Louis Couperus is er sprake
van een alwetende verteller. Hierdoor kom je dus te weten hoe elk individueel
persoon in het verhaal zich voelt en hoe zij denken over zaken die
plaatsvinden.
De tijd waarin de boeken zich afspelen kun je
rangschikken op chronologische volgorde. Het werk van Louis Couperus speelt
zich af in de 19de eeuw. ‘Het Dwaallicht’ van Willem Elsschot vindt
plaats in November 1938. Bijzonder van het boek is dat het complete verhaal
zich afspeelt binnen één dag. Daarna volgt het boek ‘De Aanslag’ van Harry
Mulisch. Dit boek vindt plaats aan het einde van de 2de wereldoorlog
en bevat een flash-forward naar de bevrijding. Als laatste komt ‘Turks Fruit’.
Dit verhaal speelt zich af in de jaren ’60 of 70’.
Tot slot valt er op het gebied van thematiek ook
enige gelijkenissen te herkennen. Wat wel gezegd moet worden, is dat de thema’s
familiegeheimen en de voorbijgaande tijd die in het werk van Louis Couperus aan
bod komen differentiëren van de andere boeken. Het thema van ‘Het Dwaallicht’
is met name een onbevredigd verlangen. Dit geld ook voor de boeken ‘De Aanslag’
en ‘Turks Fruit’. Dit onbevredigd verlangen bestaat uit het verlangen om de
geliefde van de ik-persoon terug te vinden en in ‘De Aanslag’ is dit verlangen
het rechtzetten van wat Anton is aangedaan. Hij wilt de daadwerkelijke dader
straffen voor wat hij veroorzaakt heeft
